રિઝર્વ બેન્ક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI)એ ડિજિટલ પેમેન્ટ સુરક્ષાને મજબૂત બનાવવા માટે મોટા ફેરફારોની જાહેરાત કરી છે. આના માટે પાસવર્ડ, પિન, SMS-આધારિત OTP, કાર્ડ હાર્ડવેર, સોફ્ટવેર ટોકન, ફિંગરપ્રિન્ટ્સ અથવા અન્ય બાયોમેટ્રિક વિકલ્પોનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. RBI એ સ્પષ્ટતા કરી છે કે, દરેક ટ્રાન્ઝેક્શનમાં એક ફેક્ટર ડાયનેમિક હોવું જોઈએ, જે ફક્ત તે જ ટ્રાન્ઝેક્શન માટે માન્ય હશે.
રિઝર્વ બેન્ક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI)એ ડિજિટલ પેમેન્ટ સુરક્ષાને મજબૂત બનાવવા માટે મોટા ફેરફારોની જાહેરાત કરી છે. નવા નિયમો હેઠળ 1 એપ્રિલ 2026થી તમામ ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનમાં ઓછામાં ઓછા બે-ફેક્ટર વેરિફિકેશન (Two-Factor Authentication) ફરજિયાત રહેશે. આના માટે પાસવર્ડ, પિન, SMS-આધારિત OTP, કાર્ડ હાર્ડવેર, સોફ્ટવેર ટોકન, ફિંગરપ્રિન્ટ્સ અથવા અન્ય બાયોમેટ્રિક વિકલ્પોનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. RBIએ સ્પષ્ટતા કરી છે કે, દરેક ટ્રાન્ઝેક્શનમાં એક ફેક્ટર ડાયનેમિક હોવું જોઈએ, જે ફક્ત તે જ ટ્રાન્ઝેક્શન માટે માન્ય હશે.
શું છે નવી માર્ગદર્શિકા?
નવી માર્ગદર્શિકા અનુસાર, જો કોઈ બેન્ક અથવા પેમેન્ટ સેવા પ્રદાતાની બેદરકારી છેતરપિંડી તરફ દોરી જાય છે, તો તેઓ ગ્રાહકને સંપૂર્ણ રિટર્ન આપવા માટે જવાબદાર રહેશે. સાથે જ વ્યવહાર, ડિવાઈસ અથવા લોકેશનના આધારે વધારાની સુરક્ષા તપાસ પણ કરી શકાય છે. RBI એ એમ પણ જણાવ્યું છે કે, ઓથેન્ટિકેશન અને ટોકનાઇઝેશન સેવાઓ ઇન્ટરઓપરેબલ અને ઓપન એક્સેસ હોવી જોઈએ, જેથી તેઓ બધી એપ્લિકેશનો અને પ્લેટફોર્મ પર એક સમાન તીકેથી કામ કરી શકે.
આમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવશે
કેટલાક ટ્રાન્ઝેક્શનને આ નિયમમાંથી છૂટ આપવામાં આવી છે. આમાં નાના-મૂલ્યના કોન્ટેક્ટલેસ કાર્ડ ચુકવણીઓ, ઇ-મેન્ડેટ હેઠળ રિકરિંગ ઓટો-પેમેન્ટ્સ, ગિફ્ટ કાર્ડ અને અન્ય પ્રીપેડ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ્સ, NETC (ટોલ કલેક્શન), નાના-મૂલ્યના ઓફલાઇન ડિજિટલ ચુકવણીઓ અને GDS/IATA દ્વારા કોર્પોરેટ/કમર્શિયલ કાર્ડ સાથે કરવામાં આવતી મુસાફરી બુકિંગનો સમાવેશ થાય છે. વધુમાં 1 ઓક્ટોબર 2026થી કાર્ડ જારી કરનારાઓએ ચોક્કસ આંતરરાષ્ટ્રીય ઓનલાઇન વ્યવહારો માટે દ્વિ-પરિબળ ચકાસણી લાગુ કરવાની પણ જરૂર પડશે.
