આ વાત છે વર્ષ 2023 છે. રેલ્વે મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે રાજ્યસભામાં ભારતમાં પણ હાઇડ્રોજન ટ્રેન ચલાવવાની જાહેરાત કરી હતી. આ વાતને માત્ર બે વર્ષ થયા છે અને રેલ્વેએ સ્વદેશી સંસાધનોમાંથી તેની પ્રથમ હાઇડ્રોજન ટ્રેન તૈયાર કરી છે. તેનું નામ નમો ગ્રીન રેલ રાખવામાં આવ્યું છે. તેને રવિવારે રાત્રે રેલ્વેની ચેન્નાઈ સ્થિત ઇન્ટિગ્રલ કોચ ફેક્ટરી (ICF) થી ફેક્ટરીની બાજુમાં સ્થિત અન્નાનગર યાર્ડમાં મોકલવામાં આવી છે.
હવે તેનું ઓસિલેશન ટ્રાયલ રેલ્વેની સંશોધન શાખા RDSO (સંશોધન વિકાસ અને માનક સંગઠન) ની દેખરેખ હેઠળ કરવામાં આવશે. ભારતીય રેલ્વેના ICF એ ઓસિલેશન ટ્રાયલ માટે હરિયાણા જતી ભારતની પ્રથમ હાઇડ્રોજન ટ્રેનનું નિર્માણ કર્યું.
ટ્રેન કેવી રીતે બની છે ?
આ પ્રોજેક્ટ સાથે સંકળાયેલા એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, આ ટ્રેનમાં કુલ 8 કોચ છે, જેમાં બે એન્જિન છે. એન્જિન આગળ અને પાછળ ગોઠવવામાં આવ્યા છે.
આ ટ્રેનને ’નમો ગ્રીન રેલ’ નામ આપવામાં આવ્યું છે. ICF એ આ ટ્રેનને 110 કિલોમીટર પ્રતિ કલાકની ઝડપે દોડવા માટે ડિઝાઇન કરી છે. હવે ફક્ત ફિલ્ડ ટ્રાયલ જ જણાવશે કે ટ્રેન કોઈપણ ગતિએ દોડી શકે છે કે નહીં. આ ટ્રેનના એન્જિન પર ’નમો ગ્રીન રેલ’ લખેલું છે. મતલબ કે હાઇડ્રોજન ટ્રેન આ નામથી ઓળખાશે.
ડીઝલ એન્જિનને હાઇડ્રોજન એન્જિનમાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવ્યું
આ હાઇડ્રોજન ટ્રેન પ્રોજેક્ટ માટે, રેલવેએ તેના 1600 હોર્સપાવરના બે ડીઝલ એન્જિનને 1200 હોર્સપાવરના હાઇડ્રોજન એન્જિનમાં રૂપાંતરિત કર્યા છે. આ કામ ચેન્નાઈના આઈસીએફ ખાતે કરવામાં આવ્યું છે.
આ એન્જિનોમાં હાઇડ્રોજન ઇંધણ ભરવા માટે હરિયાણાના જીંદમાં ઇંધણ ભરાવાનું ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર બનાવવામાં આવ્યું છે. ત્યાં લગભગ 3,000 કિલો હાઇડ્રોજન સ્ટોર કરવાની પણ જોગવાઈ છે. આ ટ્રેનમાં એક સમયે લગભગ 1200 મુસાફરો મુસાફરી કરી શકશે.
હવે ઓસિલેશન ટ્રાયલ થશે
સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, નમો ગ્રીન રેલને ચેન્નાઈના અન્નાનગર યાર્ડથી ઉત્તરી રેલ્વે મોકલવામાં આવશે. ત્યાં, RDSO ની મદદથી, હરિયાણાના જીંદ અને સોનીપત વચ્ચે તેનું ઓસિલેશન ટ્રાયલ કરવામાં આવશે. આ ટ્રાયલ દરમિયાન, ટ્રેનને તેમાં સવાર મુસાફરોના વજન જેટલા જ વજનથી ચલાવવામાં આવશે.
વજન ઉમેરવા માટે, પ્લાસ્ટિક બેરલમાં ધાતુનો પાવડર નાખીને 50-50 કિલો વજન બનાવવામાં આવ્યું છે. ઉલ્લેખનીય છે કે રેલ સંચાલનમાં ઉપલબ્ધ સૌથી સ્વચ્છ ઇંધણ હાઇડ્રોજન માનવામાં આવે છે. તે શૂન્ય ઉત્સર્જનનું કારણ બને છે. જ્યારે અશ્મિભૂત ઇંધણ બાળવાથી વાતાવરણમાં કાર્બન ડાયોક્સાઇડ ઉત્સર્જન થાય છે જે પર્યાવરણ માટે હાનિકારક છે.
આ ટ્રેન હાઇડ્રોજન સેલ પર ચાલશે
આ ટ્રેનના આગળ અને પાછળના ભાગમાં બનેલી પાવર કારમાં 220 કિલો હાઇડ્રોજન સંગ્રહ કરવાની ક્ષમતા હશે. આ પાવર કારમાં રહેલા હાઇડ્રોજન કોષોને ખાસ ડિઝાઇન કરેલા સિલિન્ડરોમાં 350 બાર પ્રેશર પર ભરવામાં આવશે.
તમારે જાણવું જોઈએ કે આ ટ્રેન હાઇડ્રોજન અને ઓક્સિજનની પ્રતિક્રિયાથી વીજળી ઉત્પન્ન કરે છે. તે ફક્ત પાણી (H2O) અને ઉર્જા ઉત્પન્ન કરે છે, જે તેને પર્યાવરણ માટે ખૂબ જ સ્વચ્છ અને પ્રદૂષણમુક્ત બનાવે છે.
વિશ્વમાં બીજે ક્યાં હાઇડ્રોજન ટ્રેન દોડે છે?
જર્મની વિશ્વનો પહેલો દેશ છે જ્યાં હાઇડ્રોજન ટ્રેન દોડી છે. આ ઘટના 2022 માં જ ત્યાં બની છે. ત્યાં કોમર્શિયલ સેવા માટે હાઇડ્રોજન ટ્રેન ચલાવવામાં આવી રહી છે. જર્મનીની હાઇડ્રોજન ટ્રેન અલ્સ્ટોમ દ્વારા બનાવવામાં આવી છે. આના એક વર્ષ પછી, ફ્રાન્સે પણ હાઇડ્રોજન ટ્રેન તરફ પગલાં ભર્યા. નોંધનીય છે કે અલ્સ્ટોમનું મુખ્ય મથક ફ્રાન્સમાં જ છે.
